Yılın En İyi İcatları

TIME dergisi, her yıl dikkat çeken icatları onlar için hazırladığı özel bir ekle ödüllendiriyor. İnsanlığın gelişimini yakından etkileyerek geçtiğimiz yıla damgasını vuran bu icatları sağlık, teknoloji ve tasarım alanlarında ayrı ayrı incelemek mümkün. Gelin bu girişimlerin bazılarına yakından bakalım.

Sağlık alanında ilgi çeken girişimlerle başlayacak olursak... Konuşma ve işitme engelli insanların kullandığı işaret dilini bilmeyen insanların bu sorunu yaşayan insanlarla iletişim kurabilmesini mümkün kılan “Enable Talk” eldivenleri, Time dergisinin listesine girmeyi başardı. Eğitim gördükleri üniversitedeki konuşma ve işitme engelli sporcuların takım arkadaşları ile iletişim kurmakta zorlandıklarını gözlemleyen Ukraynalı dört öğrenci, geliştirdikleri ürünle sesi çıkmayanlara adeta ses veriyor. Bahsi geçen eldivenler işaret dilini anlayarak yorumluyor ve akıllı telefonlara yazılı metin şeklinde gönderiyor.

Bugün HIV gibi ciddi enfeksiyonların vücutta bulunup bulunmadığını anlamak için hastanelerde test yaptırmak ve sonuçların çıkması için belli bir süre beklemek gerekiyor. Bu testler hem zaman kaybı hem de stresli olmakla birlikte, sağlık hizmetlerine maddi açıdan bir yük teşkil ediyor. “OraQuick” şeklinde isimlendirilen yeni bir alet sayesinde, evinizin rahat ortamında, bir damla tükrük kullanarak birkaç dakikada HIV enfeksiyonları için test olmak mümkün. Herhangi bir sağlık kuruluşunda uygulanan tekniklerin aynısını kullanan “kendin yap” modelindeki bu testle birlikte gelen bilgilendirmede, test sonuçlarının pozitif çıkması durumunda danışabileceğiniz 24 saat açık yardım hattı numaraları da veriliyor.

Gelelim akademik bir ortamdan çıkan bir diğer icata. Massachusetts Institute of Technology (MIT) ögrencilerinin komandolarla birlikte yürüttükleri bir araştırma sonrasında geliştirilen tenis topu benzeri bir alet, akla gelenden çok daha fazlasını yapabiliyor. Yanan binalara müdahele etmesi beklenen itfayecilerin veya gerektiğinde baskın yapmak durumunda olan polislerin bu binalara girmeden içerisini görebilmesini sağlayan bu cihaz üzerinde altı kamera bulunduruyor. Kameralar bina içerisindeki ortamın sadece fotoğrafını çekmekle kalmıyor, cihaz üzerindeki sensorler sayesinde sıcaklık ve radyasyon gibi kritik ölçümleri, bu çalışanların hayatını riske atmadan ölçebiliyor.

Teknoloji alanında insan hayatını değiştiren birçok ürünün geliştirildiği MIT’de okuyan bir grup öğrenci ve profesörleri, cam, seramik, ve plastik yüzeylerde normalinden daha fazla kayganlık sağlayan bir ürün geliştirdi. “LiquiGlide” ismi verilen bu bitki temelli madde sayesinde, şişeden dökülmeyen ketçap veya kanatları buzlandığı için vaktinde kalkmayan uçak seferleri gibi sorunların ortadan kalkması hedefleniyor.

Ülkemizde de zaman zaman kolay erişemediğimiz temiz su, özellikle su kaynaklarına ulaşımın güç olduğu üçüncü dünya ülkelerinde yaşayan insanların hayatını derinden etkiliyor. Bu ülkelerdeki insanların temiz içme suyuna erişimini kolaylaştırmak amacıyla yola çıkan tasarımcı Gabriele Diamanti, güneş enerjisiyle çalışan ve deniz suyunu basit bir işlemle içme suyuna dönüştüren artım cihazı “Eliodomestico”yu geliştirdi. Bugün piyasada olan benzerlerine kıyasla çok daha az bir miktara mal olan Eliodomestico, yaklaşık yüzde yetmiş (70%) daha verimli çalışıyor, çalıştığı süre boyunca elektriğe gereksinim duymuyor, filtre içermiyor ve çevreye hiçbir zarar vermiyor. Üstelik tasarımın açık kaynaklı olması, yerel üreticielerin ürünü istediği gibi geliştirmesi ve kullanmasına olanak sağlıyor. Günde 5 litre içme suyu üretebilen Eliodomestico’nun altında bulunan ayrılabilen tabanı, kolayca çekerek çıkarılıp içinde üretilen temiz su ile birlikte taşınabilecek şekilde tasarlanmış. Bu ürünün en güzel yanlarından bir diğeri ise basit tasarmının gerçeğe dönüşmesinde, fakir ülkelerde sıklıkla bulunan malzemelerin kullanılmış olması.

Ülkemizdeki sıcaklıkları aratmayan Abu Dhabi’de yaz aylarında binaları serin tutmak için geliştirilen bir teknoloji bu sene dikkat çekenler arasında yerini aldı. Güneş’in açısına ve hareketine göre açılıp kapanan panjurlar sayesinde dışarıdaki sıcaklığın yarısından fazlası içeriye giremiyor. Bu şekilde hem iç mekanlarda aşırı sıcaktan uzak rahat bir ortam yaratılıyor, hem de klima kullanımı azaltılmış oluyor. Bu teknolojinin çevreye olan yararı, her yıl havaya salınan tonlarca karbon emisyonunda sağladığı düşüş şeklinde ölçülebilir.

Önümüzdeki hafta teknoloji ve tasarım alanlarında yılın en iyi buluşları olarak nitelendirilen diğer girişimleri inceleyeceğiz.


Çise Ünlüer (3 Şubat 2013)
ciseunluer@gmail.com

Posted in: araştırma , eğitim , icat , yeşil girişimler